Hidrograma

Guía para o comentario dun hidrograma ou gráfico de caudal

• 1. Identificación: (o que é).

• Tipo de mapa ou gráfico e definición do fenómeno xeográfico representado:

• Un hidrograma permítenos analizar o réxime fluvial (variacións mensuais do caudal dun río)
• Módulo ​ou caudal absoluto medio anual (M o C): cantidade de auga que pasa por un punto dun río por segundo como media de varios ano; mídese en metros cúbicos por segundo (m3/s)
• Coeficiente ​de caudal mensual (K): resultado de dividir o caudal medio de cada mes entre o caudal anual: "1" significa sin variación de caudal, máis de "1" aumenta o caudal, menos decrece
• Caudal relativo​ (Mr o R): relación entre o caudal absoluto e a extensión da cuenca en Km2 (l/seg/km2)

• 2. Análise: descrición (o que vemos) e interpretación (o que inferimos a partir do que vemos)

• Irregularidades​ ó longo do ano: O caudal dos ríos presenta variacións estacionais xa que pode diminuir pola carencia de precipitacións en verano ou aumentar como consecuencia do desxeo. Os ríos máis irregulares de España son o Xúquer e o Guadiana e os máis regulares son os ríos galegos e os cantábricos. 
• a. Crecida: Aumento anormal no caudal dun río, as mási espectaculares e fortes crecidas prodúcense nos ríos levantinos como o Turia, o Xúquer e o Segura. 
• b. Estiaxe​: Diminución anormal no caudal dun río que acostuma coincidir cos meses secos de verán, un dos ríos cun estiaxe máis fuerte é o Guadalquivir.

• En función do anterior identificar o tipo de réxime fluvial: 

• a. Rexímes nivais e mixtos​: os puntos onde se sitúan as medicións están en posicións elevadas cerca dos nacementos dos ríos, polo que teñen poco caudal. Teñen en común que a finais de primavera e no verán teñen máis caudal polo desxeo. 

• i. Rexíme nival ​(puntos a máis de 2500m): máis caudal en verán (+ de 3 k: coeficiente de caudal) con desxeo. 
• ii. Rexíme nivo-pluvia​l (puntos situados entre 2000 e 2500m) máis caudal en maio (+ de 2k), pero estiaxe en verán (-1k) 
• iii. Rexíme pluvio-nival​ (puntos situados entre 1600 e 1800m) pico en abril-marzo. Estiaxe en verán ata outono 

• b. Rexímes pluviais: ​caudal en función das chuvias que acompañan a cada clima. Hai que recordar que o dato de módulo absoluto decrece si se mide nun punto cercano ó nacemento do río:
•  i. Pluvial-oceánico​: alto módulo absoluto (+200 m3/s), máis caudal en inverno. Suave estiaxe. 
•  ii. Pluvial mediterráneo continental​: baixo caudal absoluto (entre 20 e 200 m3/s), máis caudal en primavera e outono. Importante estiaxe.  
• iii. Pluvial mediterráneo litoral do levante​: baixo caudal (entre 10 e 20 m3/s) menos no Ebro. Irregular, picos en outubro, febrero e maio (ó ter tres picos distínguese do continental). Suave estiaxe.
• iv. Pluvial mediterráneo litoral do sur subtropical​. Escasísimo caudal absoluto (-10 m3/s) largo estiaxe (de marzo a novembro, distínguese dos nivais en que este réxime ten o pico en inverno 

• 3. Ampliación do comentario: Desenvolvemento doutros aspectos teóricos relacionados: factores ​que determinan e influen no réxime fluvial dun río, características específicas ​do rio e a súa vertente, xestión ​(confederacións hidrográficas) e aproveitamento ​(infraestruturas hidráulicas) dos recursos hídricos.

Exercicios 25-26/10/2016

Para facer nas clases do 25 e 26 de Outubro e entregar o 3/11

Presentacións bioxeografía

Biogeografía Española from Ana Rey

Unidade 4 paisaxes vexetais from caruncho

Tema 04 from tonicontreras

 

Litoloxía e modelado

Derivado da evolución xeolóxica da Península, existen tres grandes áreas diferenciadas polo tipo de rochedo: Área silícea, Área calcária. Área arxilosa. Pola súa banda, a erosión creará , distintos tipos de relevo ou de modelaxe:granítico, cárstico, arxiloso ou de erosión diferencial.

ÁREA SILICEA: Está formada por rochas antigas de era precámbrica e paleozoica. Localízase maioritariamente no Oeste peninsular, parte da Cordilleira Cantábrica, do Sistema Central, Montes de Toledo e Serra Morena.  Tamén en zonas do eixe dos Pireneos, sectores do Sistema Ibérico , da Cordilleira Costeiro-catalá e da cordilleira Penibética. A rocha predominante é o granito, que se altera de diversas formas, dando lugar a distintos tipos de relevo granítico.

A principal é a fractura por diaclasas, dando lugar a diversas formas segundo a altitude: 

Barrocal

Pedra cabaleira

AREA CALCARIA Formada por rochas da era secundaria pregadas na era terciaria. Forma unha Z invertida estendéndose polos Pireneos, Montes Vascos, sector oriental da cordilleira Cantábrica, o Sistema ibérico, parte da Cordilleira Costero-Catalá e a cordilleira Subbética. A rocha predominante é a calcaria,rocha dura que de disolve facilmente con auga. Da lugar a o relevo cárstico,un relevo complexo con diversas formacións:

- Gargantas ou foces, vales estreitos e profundos enmarcados en abruptas vertentes causados polos ríos.

- Covas, fórmanse ao infiltrarse a auga e circular subterraneamente, escavando galerías, nelas adoitan formarse estalactitas e estalagmitas. 

- Etc.

 

Foz o garganta

Cova con estalactitas

AREA ARXILOSA: Esta formada por rochas sedimentarias das eras terciaria e cuaternaria. Locálízase nas concas da Submeseta norte e sur, nas depresións do Ebro e no Guadalquivir, e nas áreas afundidas e chairas costeiras. A rocha predominante é a arxila, de escasa resistencia á erosión. Isto da lugar a un relevo horizontal de dous tipos:

- Cando os ríos abren vales, orixinando as campiñas, chairas suavemente onduladas.

- Nas zonas onde se alternan longos períodos secos e calorosos con outros de chuvias torrenciais, e non hai protección vexetal, auga desgasta fortemente as vertentes formando cárcavas ou sucos estreitos e profundos separados po arestas. Isto orixina unha paisaxe peculiar de badlands.

Cárcavas

Badlands

En cada unha destas tres areas, e frecuente atopar rochas de distinta orixe e resistencia. A erosión actuará de xeito selectivo segúndo os materiais e a súa disposición en estratos (erosión diferencial).

- Cando os estratos son horizontais alternándose materiais duros e brandos, os ríos abren grandes plataformas chamadas páramos ou mesas. Os páramos teñen un cume horizontal correspondente ao estrato máis duro. Os flancos, de materiais máis brandos, erosiónanse máis rápidamente, reducíndose os páramos e convertíndose en cerros testemuña, outeiros de teito horizontal ou antecerros, cando perden o teito de material duro.

O espazo que separa os páramos vaise ensanchando ao erosionarse os materiais brandos, formando as campiñas. Este tipo de relevo observase nas concas sedimentarias da Meseta e nas depresións do Ebro e o Guadalquivir. 

- Cando os estratos está suavemente inclinados (relevo en costa), alternándose materiais duros e brandos. No estrato duro inclinado distínguese un dorso ou reverso, e unha fronte cunha cornixa de forte pendente. Na parte branda unha parte inferior cóncava. Tamén aparecen cerros testemuña e antecerros polo retroceso das costas. 

Cando os estratos están pregados, e formados igualmente por alternancia de materiais duros e brandos orixínanse dous tipos de relevo: 

- Relevo apalachense.Relevo montañoso herciniano arrasado e aplanado pola erosión, que experimenta un novo levantamento que reactiva a erosión. Esta forma alternancia de cristas , serras longas paralelas de altitude similar con materiais duros. vales, compostos por materiais brandos. Atópanse na parte occidental da cordilleira Cantábrica, Montes de Toledo e Serra Morena

- Relevo xurásico: Formase nas cordilleiras novas altérnanse anticlinais (dobras convexas), e sinclinais (dobras cóncavas). Nos anticlinais a erosión da auga crea cluses, vales perpendiculares ao cumio; combes, vales paralelos ao cumio. Cando a erosión arrasa o estrato duro dos anticlinais, estes convértense en vales por debaixo dos sinclinais, que quedan levantados (sinclinais colgados). A posterior erosión doval anticlinal sacará á superficie o sinclinal do estrato inferior (anticlinal exhumado). Temos exemplos deste relevo no Sistema Ibérico, parte oriental da Cordilleira cantábrica, nos Pireneos e nas Cordilleiras Béticas. 

A área volcánica integra fundamentalmente o arquipiélago canario e tamén algúns sectores de vulcanismo terciario da Península Ibérica (Campo de Calatrava, Campo de Olot, Cabo de Gata, Mar Menor). As illas Canarias son de orixe volcánica. Formáronse na era terciaria, cando a oroxénese alpina rompeu o fondo do Atlántico e, a través das súas fracturas, ascenderon grandes masas de rochas volcánicas que deron lugar ás illas. Os tipos de relevo máis característicos de Canarias son :

- Os conos volcánicos

-As caldeiras

-Os malpaíses

- Os diques ou muretes volcánicos e os roques ou agullas volcánicas

- Os barrancos 

Malpaís

Roque

Localización relevo litoral 2

Para el control del martes 25 hay que localizar los principales accidentes del relevo litoral de las costas cantábrica, atlántica y mediterránea

Climogramas 1

Aquí os dejo una series de climogramas que igualmente practicaremos en clase. Recordad la información relevante que podemos extraer de un climograma para después, aplicándo la teoría, poder identificar el clima representado:

1) Precipitaciones:

Precipitaciónes totales: indicar si son abundantes o escasas y en que grado (muy abundantes + 1000 mm, abundantes + 800 mm, escasas entre 300 y 800 mm, muy escasas entre 300 y 150 mm, clima desértico si inferiores a 150 mm)

Distribución de las precipitaciones: regular con máximo dos meses con menos 30 mm de precipitaciones, irregular si hay más de dos.

Forma: lluvia o nieve (en un mes con temp. media <3 grados son en forma de nieve)

2) Temperaturas:

Temperatura media (-10º baja, 10-12.5º fresca, 12.5-15º moderada, 15-17.5 º cálida y +17.5º alta)

Amplitud térmica: diferencia entre el mes más frío y el más cálido (muy baja si -8º, baja entre 9 y 12º, moderada entre 12-15º, alta si +15º)

Temperatura del verano: caluroso o fresco (algún mes con + 22º o no)

Temperatura del invierno: suave, moderado o frío (ningún mes con menos de 10º de media, el mes más frío entre 10 y 6º, el mes más frío con menos de 6º de media)

3) Aridez:

Aridez mensual: se halla al multiplicar la temperatura media por dos (Indice de Gaussen); si el resultado es mayor que las precipitaciones totales de ese mes el mes es árido.

Aridez anual: Método de Martonne: se utiliza la fórmula: precipitaciones totales/ temperaturas media + 10, y el resultado puede ser superior a 30 (indica clima húmedo), entre 30 y 20 (indica clima semihúmedo), entre 20 y 10 (indica clima semiárido), entre 10 y 5 (indica clima estepario) e inferior a 5 (indica clima desértico)

Mapas del tiempo práctica

Tema 3.1: Factores xeográficos e termodinámicos que inflúen no clima de España

Tema “Factores xeográficos e termodinámicos que inflúen no clima de España”. a) Factores xeográficos: latitude, situación, influencia do mar, relevo. b) Factores termodinámicos: en altura (Jet Stream) e en superficie (centros de acción, masas de aire, frontes).

a) Factores xeográficos:
 
- A latitude de España, situada na zona temperada do hemisferio norte, determina a existencia de dúas estacións ben marcadas (verán e inverno), separadas por dúas de transición (primavera e outono). En Canarias, pola súa localización no extremo sur da zona temperada, en contacto co dominio intertropical, os contrastes entre estacións son menos marcados.
- A situación da Península, entre dúas masas de auga de características térmicas distintas (o océano Atlántico e o mar Mediterráneo) en entre dous continentes (Europa e África) convértea nunha encrucillada de masas de aire de características distintas. Canarias recibe tamén influencias atmosféricas variadas debido á súa insularidade e á súa proximidade ás costas africanas.
- A influencia do mar é escasa na Península, froito da súa grande anchura, das súas costas pouco recortadas e da existencia de relevos montañosos paralelos á costa. Este feito establece claras diferenzas entre unha estreita periferia, aberta ó mar, e un ancho núcleo de terras interiores con tendencia climática continental. Pola súa parte, a influencia do mar é decisiva nos dous arquipiélagos.
- O relevo inflúe no clima a causa da disposición, da altura e da orientación. Os sistemas montañosos paralelos á costa frean a influenza do mar, que só penetra con claridade polo val do Guadalquivir. A posición (oeste-leste) da maioría dos relevos montañosos, favorece a entrada de masas de aire marítimo do oeste. O carácter macizo da Península fai que diminúa a súa actividade ao penetrar no interior e que as súas temperaturas se extremen. As concas pechadas por montañas, como as depresións do Douro e do Ebro, teñen precipitacións escasas (as masas de aire descargan a súa humidade nos sistemas montañosos que as bordean) e néboas frecuentes causadas polo estancamento do aire.
- A altura fai diminuír as temperaturas (aproximadamente 6º por cada 1000 metros de ascenso) e determina precipitacións orográficas nas ladeiras de barlovento, precipitacións “ocultas” (xeada e orballo) e precipitacións “horizontais” (producidas polas nubes).
- A orientación crea contrastes climáticos entre os solleiros e avesedos. E diferenzas pluviométricas entre as abas de barlovento e sotavento.


b) Os factores termodinámicos:  

- A circulación en altura: a corrente en chorro. Circula en dirección oeste-leste entre os nove e os once quilómetros de altitude. O chorro separa as baixas presións que hai sobre o polo en altura, que quedan á esquerda da súa traxectoria, das altas presións tropicais, situadas á súa dereita. A súa velocidade e os seus desprazamentos estacionais inflúen no tempo en superficie. A velocidade da corrente é variable. Cando circula rápido, presenta suaves ondulacións e ten un trazado case zonal, con suaves ondulacións, que corresponden en superficie coa fronte polar e as súas borrascas. Pero cando a súa velocidade diminúe, describe profundas ondulacións: cristas ou dorsais que orixinan altas presións e vales ou valgadas que orixinan baixas presións. Ambas as dúas reflíctense en superficie e dan lugar a anticiclóns e borrascas dinámicos. As ondulacións, que poden chegar a desprenderse do chorro principal, permítenlle ó aire polar penetrar moi ó sur, e ó aire tropical desprazarse cara ó norte, o que lle dá gran variabilidade ó tempo da zona temperada. Os desprazamentos estacionais do chorro en latitude determinan que afecte a España principalmente en inverno, mentres que en verán se traslada cara a latitudes máis setrentionais e, polo xeral, só incide na franxa cantábrica peninsular.

- A circulación en superficie: centros de acción, masas de aire e frontes. A circulación atmosférica está dirixida polos centros de acción, polas masas de aire e polas frontes:
 
- Os centros de acción son áreas de altas e baixas presións. A presión atmosférica é o peso do aire sobre unha unidade de superficie. Mídese en milibares (mb) mediante o barómetro e represéntase nos mapas do tempo mediante as isóbaras ou liñas que unen puntos con igual presión. Nestes mapas, as isóbaras van de 4 en 4 mb. A presión normal é de 1013,5 mb, aínda que nos mapas do tempo adoite considerarse un valor de 1016 mb. Unha alta presión ou anticiclón é unha zona de altas presións rodeada por outras de presión máis baixa. Os ventos circulan ó seu arredor no sentido das agullas do reloxo. Produce tempo estable. Unha baixa presión, depresión, borrasca ou ciclón é unha zona de baixas presións rodeada doutras de presión máis alta. Os ventos circulan ó seu arredor en sentido contrario ó das agullas do reloxo. Produce tempo inestable, frecuentemente chuvioso. Pola súa orixe, os centros de acción poden ser térmicos ou dinámicos: Un anticiclón térmico fórmase cando unha masa de aire arrefría: o aire frío pesa máis, descende e exerce unha alta presión. Unha baixa térmica fórmase cando o aire se quenta: o aire quente pesa menos, elévase e exerce unha baixa presión. Os centros de acción dinámicos fórmanse en determinadas zonas nas que en altura a corrente en chorro forma cristas (áreas anticiclónicas) ou valgadas (áreas depresionarias), que se reflicten en superficie. Os centros de acción que dirixen a circulación sobre a Península son os seguintes:

             - Centros de acción anticiclónicos: o anticiclón das Azores, que no verán se despraza cara ó norte e no inverno cara ó sur; os anticiclóns polares atlánticos; o anticiclón escandinavo, e os anticiclóns térmicos do continente europeo e do interior da Península, formados polo arrefriamento do chan en inverno.

              - Centros de acción depresionarios: a depresión de Islandia; a depresión do golfo de Xénova, formada cando posicións de aire frío continental europeo chegan ó Mediterráneo, máis cálido e húmido, e as depresións térmicas do norte de África e do interior peninsular formadas polo quentamento do chan en verán.

- As masas de aire son porcións de aire cunhas características determinadas de temperatura, humidade e presión. Estas características adquírenas nas súas rexións de orixe, tamén chamadas rexións mananciais. Debido á latitude de España, as rexións mananciais das que proceden as masas de aire que lle afectan son a zona ártica (A), a zona polar (P) e a zona tropical (T). As dúas primeiras dan lugar a masas de aire frías e a terceira orixina masas de aire cálidas. Nos tres casos, e dependendo da superficie da rexión de orixe, poden ser masas de aire marítimas húmidas (m) ou masas de aire continentais secas (c). Estas características orixinais pódense modificar se as masas de aire percorren grandes distancias. Unha masa de aire fría que descende en latitude, requéntase pola base e inestabilízase; pola contra, unha masa de aire cálida que ascende en latitude arrefríase pola base e estabilízase. Unha masa de aire orixinariamente seca que realiza un percorrido mariño, humedécese e inestabilízase; unha masa de aire orixinariamente húmida que realiza un percorrido continental, desécase e estabilízase.

- As frontes son superficies que separan dúas masas de aire de características distintas. Polo tanto, a ambos os dous lados dunha fronte prodúcese un cambio brusco das propiedades do aire. A fonte máis importante para España é a fronte polar, que separa as masas de aire tropical e polar. As súas ondulacións constitúen as borrascas de dúas frontes, cálida e fría, separadas por un sector cálido. Como a fronte fría avanza máis rapidamente, o sector cálido estréitase ata desaparecer (oclusión). Con iso remata a enerxía da borrasca.

Presentaciones clima

Geografía de España, Bachillerato, Clima from Manuel Pimienta

Tema 2 clima de Carlos Arrese

Repaso relevo de España

Resposta as seguintes cuestións:

1.- Cales son os principais trazos do relevo peninsular?

2.- Describe as catro principais unidades morfoestruturais da península e indica as principais unidades do relevo dentro de cada unha.

3.- Describe a evolución xeolóxica de España, indicando cando e como se formaron as principais unidades do relevo

4.- Indica os tres principais tipos de materiais presentes no relevo da península, a súa situación, e o tipo de modelado que presentan.

5.- Describe as principais zonas das costas atlánticas e mediterráneas e as súas características máis salientables.

Bloques diagrama

Relive granítico

Enlace fuente imagen

Relieve kárstico

Enlace fuente imagen

Relieve horizontal

Enlace fuente imagen

Relieve en cuesta

Enlace fuente imagen

Relieve apalachense

Enlace fuente imagen

Relieve jurásico

Enlace fuente imagen

Localización: Relevo Litoral 1

Exercicios xeografía física

Ejercicios PAU resueltos. Geografía Física de mmhr